Τετάρτη 4 Ιουλίου 2007

Υδρόψυξη, Βασικές αρχές

Γιατί υδρόψυξη
Η υδρόψυξη έχει πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με την αερόψυξη. Πρώτα απ' όλα το νερό έχει θερμική αγωγιμότητα 0.6062 W/ (m*K) ενώ ο αέρας έχει μόνο 0.0262. Αυτό σημαίνει οτι η θερμότητα μπορεί να "απομακρυνθεί" απο τα εξαρτήματα του Η/Υ καλύτερα απ'οτι με τον αέρα. Το να χρησιμοποιείς υγρό για να ψύξεις τα εξαρτήματα επιτρέπει την μεταφορά της θερμότητας σε ενα άλλο σημείο, συνήθως ένα radiator όπου η ζέστη μπορεί να "φύγει" καλύτερα. 'Ενα ψυγείο υδρόψυξης (radiator) δουλεύει πανομοιότυπα με το ψυγείο του αυτοκινήτου: ψυκτικό υγρό μεταφέρεται μέσα απο αγωγούς και αέρας ψύχει τους αγωγούς για να αφαιρέσει την θερμότητα. Επειδή το ψυγείο στηρίζεται οπουδήποτε, μπορεί να είναι μεγαλύτερο απο ένα heat sink (το πράγμα που τοποθετείται πάνω στον επεξεργαστή και πάνω του μπαίνει ο ανεμιστήρας) και επομένως είναι ικανό να παρέχει πιο αποδοτική ψύξη. Επειδή όλα τα κύρια εξαρτήματα του Η/Υ θα ψύχονται με τον ίδιο τρόπο, θα υπάρχουν λιγότερα ανεμιστηράκια και επομένως λιγότερος θόρυβος.
Είναι σημαντικό να γνωρίζεις όλα τα μέρη που αποτελούν μια υδρόψυξη και έτσι θα τα αναλύσω παρακάτω.

Blocks, Radiators, Pumps
Πρώτα απ’ όλα υπάρχουν τα water blocks. Ένα water block είναι κομμάτι απο θερμοαγώγιμο μέταλλο (συνήθως απο χαλκό ή αλουμίνιο) το οποίο αλληλεπιδρά με το chip ώστε να ψυχθεί. Ο χαλκός θεωρείται γενικά ως ένα πολύ καλό ψυκτικό μέταλλο, με θερμική αγωγιμότητα 401 W/ (m*K) ενώ το αλουμίνιο έχει μόνο 237 W, αλλά είναι λογικό να είναι πιο ακριβό. Water blocks απο διαφορετικές εταιρείες έχουν διαφορετικό σχεδιασμό. Σκοπός είναι να δημιουργηθεί μέγιστη επιφάνεια στο εσωτερικό του block ώστε η θερμότητα να μεταφερθεί μέσα απο το μέταλλο στο νερό. Επομένως, τα water blocks έχουν ένα λαβύρινθο απο κανάλια στο εσωτερικό τους ώστε να μεγιστοποιούν την επιφάνεια και να δημιουργούν αναταραχή στο νερό το οποίο θα βοηθήσει στην αποφυγή των “hot spots”. Τα water blocks μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην CPU, GPU, Northbridge, μνήμες, σκληρούς δίσκους ακόμα και στους ρυθμιστές τάσης παρόλο που ένα σύστημα υδρόψυξης δεν χρειάζεται να ψύξει όλα αυτά τα εξαρτήματα.


Η τομή ενός waterblock.


Μετά έχουμε το radiator όπου πραγματοποιείται η ψύξη του νερού μέσω ανεμιστήρα.


Αφού το νερό έχει ψυχθεί στο radiator, επιστρέφει συνήθως στο reservoir. Ένα reservoir υδρόψυξης θα πρέπει να χρησιμοποιείται πάντα, εκτός και αν δεν υπάρχει επαρκής χώρος. Τα reservoir δεν είναι υποχρεωτικά αλλά είναι χρησιμα επειδή αυξάνουν την ικανότητα του υγρού και επομένως την θερμική ικανότητα του συστήματος. Επίσης, επιτρέπουν το γέμισμα και το άδειασμα (δηλαδή την αφαίρεση του περιτού αέρα) του συστήματος. Την ίδια δουλειά μπορεί να κάνει και ένα fillport σε περίπτωση απουσίας του reservoir. Το fillport είναι βασικά μια μύτη-αιχμηρή άκρη με καπάπι σαν βίδα το οποίο επιτρέπει στον χρήστη να έχει πρόσβαση στο ψυκτικό υγρό στο εσωτερικό του συστήματος.


Για την μεταφορά του νερού διαμέσου του συστήματος χρησιμοποιείται μια υδραντλία (water cooling pump). Πολλά συστήματα υδρόψυξης χρησιμοποιούν αντίες στο εσωτερικό του reservoir. Γενικά, μια υδραντλία με 100-300g/h είναι επαρκής, το οποίο όμως εξαρτάται κυρίως απο το πόσα εξαρτήματα θες να ψύξεις. Μια υδραντλεία θα πρέπει να είναι τόσο δυνατή ώστε να μεταφέρει το νερό μέσα στο σύστημα χωρίς να το επιτρέπει να παραμείνει μέσα στο water block για πολλή ώρα. Αν το νερό μετακινείται πολύ αργά, δεν θα είναι ικανό να διώξει αποδοτικά την θερμότητητα μακρυά απο το chip. Αν αντίθετα το νερό μετακινείται πολύ γρήγορα, δεν θα έχει επαρκή χρόνο για να διαποτίσει την θερμότητα απο το water block.


Τέλος, άλλο ένα μέρος της υδρόψυξης είναι το λάστιχο που μεταφέρει το νερό. Υπάρχει όμως μια διαφωνία σε αυτό το θέμα: πόση θα πρέπει να είναι η διάμετρος, 1/2" ή 3/8"; Το πρώτο μέγεθος προσφέρει υψηλότερους ρυθμούς ροής απ' ότι το δεύτερο, όμως δεν είναι απαραίτητα επιθυμητό αυτό. Όσο το νερό μετακινείται στο σύστημα, θα παραμένει για ίδιο χρόνο μέσα στο ψυγείο ανεξάρτητα απο την ταχύτητα ροής. Άρα δεν έχουν καμία ουσιαστική διαφορά. Υπάρχουν τρείς επιλογές υλικού για λάστιχο. Το Tygon το οποίο είναι πιο ανθεκτικό στους κόμπους (στις δίπλες που κάνουν τα λάστιχα) και το οποίο προτείνω κατά την γνώμη μου, το ClearFlex 60 το οποίο κοστίζει το μισό απ' ότι το Tygon αλλά δεν είναι τόσο ανθεκτικό στους κόμπους και τέλος το απλό λάστιχο απο βινύλιο το οποίο είναι το χειρότερο.


Συμβατότητα
Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να ελέγξεις αν τα water blocks που θες να αγόρασεις είναι συμβατά μετ την CPU, GPU ή ανάλογα το northbridge. Οι συμβατότητες της cpu σχετίζονται με τον κατασκευαστή (AMD ή Intel): AMD (A, 754, 939 και 940), Intel(478 και LGA775, γνωστή και ως Socket T)Η NVidia και η ATI είναι ανταγωνιστικές εταιρίες με τα δικά τους ξεχωριστά design.

Εγκατάσταση
Πού πρέπει όμως να τοποθετήσεις τα εξαρτήματα της υδρόψυξης; Αυτό θα χρειαστεί και λίγο δημιουργικότητα αλλά και οπωσδήποτε ελεύθερο χώρο. Το reservoir τοποθετείται στο μπροστινό μέρος του κουτιού σας στην περιοχή των drives. Το ψυγείο (radiator) μπορεί να τοποθετηθεί σε πολλά μέρη όπως την περιοχή των drives, το πάνω μέρος του case (αν το κουτί σας έχει μια τρύπα στο πάνω μέρος της) ή στο πλαινό μέρος του κουτιού σας. Μερικές φορές, εξωτερικό ψυγείο και εξωτερικό reservoir προτιμούνται απ’ οτι τα εσωτερικά. Υπάρχουν ενσωματωμένα συστήματα radiator/reservoir στην αγορά όπως το Zalman Reserator το οποίο επιτρέπει στον χρήστη να υδροψύξει το pc του όταν και άμα υπάρχει αρκετός χώρος.

Ψυκτικό υγρό
Τέλος, σημαντικό στην υδρόψυξη είναι και το ψυκτικό υγρό που θα χρησιμοποιήσεις. Θεωρητικά μπορείς να βάλεις οποιοδήποτε υγρό στο σύστημά σου όμως μερικά υγρά λειτουργούν καλύτερα απο άλλα. Πρώτα απ’ όλα μην χρησιμοποιήσεις ποτέ νερό βρύσης εξαιτίας του αλατιού (=ηλεκτρική αγωγιμότητα = την μάμισες). Το νερό της βρύσης έχει ανόργανες ύλες, βακτήρια, ιόντα αλατιού που μπορούν να διαβρώσουν και να βραχυκυκλώσουν το σύστημα υδρόψυξης αλλά και το pc σου. Μια άλλη εναλλακτική λύση είναι το απιονισμένο νερό που φαίνεται αρχικά ικανοποιητικό επειδή έχει ελάχιστη ηλεκτρική αγωγιμότητα και επομένως δεν θα προκαλέσει βλάβη αν υπάρχει κάπου διαρροή. Παρόλα αυτα, το νερό είναι ένας τέλειος διαλύτης, άρα αν το απιονισμένο νερό τοποθετηθεί στην υδρόψυξη θα διαβρώσει το water block ώστε να ξαναπάρει πίσω τα ιόντα που έχασε. (όλα είναι θέμα χημείας εδώ). Άρα δεν προτείνεται το απιονισμένο νερό για υδρόψυξη. Μια καλή επιλογή είναι αποσταγμένο νερό επειδή είναι σχετικά φθηνό και αρκετά αγνό. Το αποσταγμένο νερό δεν θα αφήσει επικίνδυνες ανόργανες ουσίες στο σύστημά . Επίσης δεν θα διαβρώσει το water block σου επειδή δεν είναι απιονισμένο. Υπάρχουν πολλές πρόσθετες ουσίες που μπορούν να τοποθετηθούν στο σύστημα. Το water wetter αυξάνει δραματικά την ικανότητα του συστήματος απλά τροποποιώντας τις ιδιότητες του νερού ώστε να πετύχει καλύτερη θερμική αγωγιμότητα. Το water wetter θα μειώσει επίσης την διάβρωση. Υπάρχουν και άλλες πρόσθετες ουσίες όπως χρωματιστά υγρά ευαίσθητα σε ακτίνες UV που προσθέτονται καθαρά για αισθητικούς λόγους.



Το σύστημα υδρόψυξης μπορεί να είναι custom (κάτι σαν "χειροποίητο") ή έτοιμο (kit)


Ένα απλό σχέδιο λειτουργίας της υδρόψυξης όπου η υδραντλία βρίσκεται μέσα στο reservoir:




Τα fillports επιτρέπουν στον χρήστη να έχει πρόσβαση στο ψυκτικό υγρό στο εσωτερικό του συστήματος και είναι εξαιρετικά χρήσιμα γιατί ο χρήστης μπορεί να αδειάζει και να γεμίζει το σύστημα υδρόψυξης με νερό ή να προσθέτει χρωματιστά υγρά χωρίς να αναγκάζεται να ανοίγει το case του και να αποσυναρμολογεί την υδρόψυξη.

Τα fillports τοποθετημένα στο σύστημα υδρόψυξης.